Wat is het GBA1 gen?
Het GBA1 gen in het DNA zorgt ervoor dat een stofje genaamd glucocerebrosidase (GCase) in ons lichaam aangemaakt wordt. GCase helpt bij het afbreken van afvalstoffen in zenuwcellen. Door een verandering in het DNA in dit GBA1 gen werkt dit stofje minder goed. Hierdoor worden bepaalde afvalstoffen niet meer goed afgebroken. Dit kan tot schade in de zenuwcellen leiden.
Parkinson en het GBA1 gen
De oorzaak van de ziekte van Parkinson is niet bekend. Er spelen meerdere factoren een rol. Van alle bekende genetische factoren is een verandering in het GBA1 gen de meest voorkomende risicofactor voor de ziekte van Parkinson. Doordat het stofje GCase niet goed werkt worden afvalstoffen in zenuwcellen minder goed opgeruimd. Dit kan leiden tot schade in de zenuwcellen, en uiteindelijk bijdragen aan het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson. Het hebben van een GBA1 mutatie leidt niet altijd tot het daadwerkelijk ontwikkelen van Parkinson: het is alleen een risicofactor. Ook mensen met de ziekte van Parkinson zonder een mutatie in het GBA1 gen kunnen verlaagde activiteit van GCase hebben.
Uit ons eerdere onderzoek is gebleken dat ongeveer 15% van de Parkinsonpatiënten in Nederland zo’n GBA1 mutatie heeft. Er zijn aanwijzingen dat Parkinsonpatiënten met een GBA1 mutatie een snellere cognitieve achteruitgang hebben.
GBA1 als aangrijpingspunt voor geneesmiddelen
De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Bestaande behandelingen zijn gericht op het verminderen van de symptomen van Parkinson. De achteruitgang van de ziekte van Parkinson kan nog niet geremd worden. Door het stimuleren van GCase kan de ophoping van afvalstoffen verminderd worden, waardoor er minder schade aan zenuwcellen ontstaat. Hierdoor kan mogelijk de achteruitgang van Parkinson worden geremd.
Het nieuwe onderzoeksmiddel
Bij het CHDR doen we onderzoek naar een nieuw geneesmiddel dat de activiteit van GCase verhoogt. Door het stimuleren van GCase kan de ophoping van afvalstoffen verminderd worden, waardoor er minder schade aan zenuwcellen ontstaat. Hierdoor kan mogelijk de achteruitgang van Parkinson worden geremd.
Genetisch screeningsonderzoek
Naar verwachting werkt dit middel voornamelijk bij Parkinsonpatiënten met een GBA1 mutatie. Maar omdat Parkinsonpatiënten zonder GBA1 mutatie ook een verlaagde GCase activiteit kunnen hebben, kan het voor deze groep mogelijk ook baat hebben om het middel te gebruiken. Het is dus belangrijk om te weten of deelnemers wel of geen veranderingen in het GBA1 gen hebben. Zo kunnen we onderzoeken of het middel bij beide groepen (even) goed werkt. Bij ruim 1000 Parkinsonpatiënten hebben we daarom eerst het GBA1 gen onderzocht op veranderingen. Dit is gedaan in een speeksel sample. Hieruit kunnen we DNA halen en het GBA1 gen bekijken.
Voortgang van de onderzoeken
In deel A t/m C van het onderzoek werd het onderzoeksmiddel eerst in gezonde vrijwilligers onderzocht en vergeleken met placebo. Het doel hiervan was om te onderzoeken of het onderzoeksmiddel in verschillende enkelvoudige en meervoudige doseringen veilig is en hoe het verwerkt wordt in het lichaam. Ook werd het effect van voeding op het middel onderzocht. Deze onderzoeken zijn afgerond en het middel is veilig gebleken en werd goed verdragen door de deelnemers.
In deel D van het onderzoek werd het nieuwe middel onderzocht bij mensen met de ziekte van Parkinson en vergeleken met placebo om te kijken of er aanwijzingen zijn dat het middel werkt. 36 Parkinsonpatiënten mét een mutatie in het GBA1 gen en 36 Parkinsonpatiënten zonder GBA1 mutatie nemen deel aan dit onderzoek.
In deel E, het laatste deel van het onderzoek, kunnen deelnemers van deel D het onderzoek verlengen waarin zij 2 maanden het onderzoeksmiddel zullen gebruiken (en dus geen placebo). Het doel van dit deel is om de effecten van het middel te onderzoeken na inname gedurende een langere periode. Dit deel van het onderzoek is toegevoegd omdat de resultaten van delen A t/m D positief zijn. In deel E zal veel extra informatie verzameld worden waardoor het onderzoeksmiddel sneller ontwikkeld kan worden.
Voor alle onderzoeken rondom het GBA1 gen hebben we voldoende deelnemers. U kunt zich dus niet meer aanmelden. Houd onze website in de gaten voor andere Parkinson onderzoeken en de bevindingen van de lopende onderzoeken.
